Dementie is een overkoepelende term voor een groep neurologische aandoeningen die problemen veroorzaken met het geheugen, het denken en het gedrag. Hoewel de symptomen van dementie variëren, omvatten ze meestal verlies van cognitieve functies, zoals geheugen en taalvaardigheid, evenals veranderingen in stemming en persoonlijkheid.
Dementie is een ziekte die wel vijftig verschillende vormen kent. Om je een beeld te geven van de soorten dementie, lichten we de vijf meest voorkomende dementievormen uit.
Inhoud van dit artikel
1. Ziekte van Alzheimer
De meest bekende en veel voorkomende vorm van dementie is Alzheimer. Ruim 70% van alle mensen met dementie in Nederland heeft Alzheimer. Dit begint vaak met (onopgemerkt) geheugenverlies. De ziekte is vaak al actief voordat de diagnose officieel is vastgesteld.
Symptomen van Alzheimer:
- Geheugenproblemen
- Karakterverandering
- Gedragsverandering
- Geen besef van plaats en tijd
- Lichamelijke achteruitgang
2. Vasculaire dementie
Vasculaire dementie komt net iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en begint meestal tussen de leeftijd 65 tot 75 jaar. Vasculair betekent dat het te maken heeft met de bloedvaten. Meestal wordt vasculaire dementie veroorzaakt door onderliggende hart- en vaatziekten. Het kan bijvoorbeeld een gevolg zijn van (kleine) beroertes of TIA’s.
Deze vorm van dementie zorgt voor een storing in de bloedvoorziening van de hersenen. Hierdoor zijn de verschijnselen niet altijd hetzelfde. Vaak is vasculaire dementie als eerste merkbaar in de spraak, het denken en het handelen van de persoon met dementie. Maar ook lichamelijke beperkingen kunnen optreden, zoals verlammingsverschijnselen, verlies van gevoel, epilepsie en het verstijven van spieren.
Symptomen van Vasculaire dementie:
- Concentratieproblemen
- Moeite met multitasking
- Trager denken, handelen en praten
- Lager energieniveau
- Lichamelijke ongevoeligheid
3. Lewy Body dementie
Een ander veel voorkomende vorm van dementie is het Lewy Body dementie (LBD). Deze vorm van dementie raakt ongeveer 15% van de mensen met dementie. Opvallend aan LBD is dat de symptomen ieder moment van de dag kunnen wisselen. Aan het geheugen is vaak niets te merken, maar deze vorm valt vooral op door de tragere reacties, afdwalende gedachten, moeilijk plannen en initiatief nemen. Ook het ruimtelijk inzicht en de oriëntatie gaat moeizamer.
Symptomen van Lewy Body dementie
- Stijfheid
- Trillen van spieren
- Gebogen lichaamshouding
- Geheugenproblemen
- Depressie
- Verwarring
- Hallucinaties
- Verandering in karakter
4. Parkinson dementie
Parkinson dementie komt in 15% van alle dementiegevallen voor. Deze vorm van dementie lijkt sterk op Lewy Body dementie. We spreken van Parkinson dementie wanneer iemand eerst de diagnose Parkinson krijgt en minimaal een jaar later de diagnose dementie. Krijgt iemand de diagnose dementie voor Parkinson of binnen een jaar na de diagnose Parkinson? Dan spreken we over de hierboven genoemde vorm van dementie: Lewy Body dementie.
Parkinson dementie komt tussen de 35 tot 55% van de mensen met Parkinson voor en treedt vaak tien jaar na de diagnose Parkinson op. Ook raakt Parkinson dementie vaker mannen dan vrouwen.
Symptomen van Parkinson dementie
- Moeite met plannen, concentreren en problemen oplossen
- Bewegingsbeperking: het stoppen of starten van een beweging gaat moeizaam
- Niet juist reageren op onverwachte situaties
- Moeite met het geheugen, vooral met herinneringen
5. Frontotemporale dementie
In 3 tot 12% van alle gevallen komt Frontotemporale dementie (FTD) voor. Deze vorm van dementie staat ook wel bekend als de ziekte van Pick of frontaalkwabdementie. FTD komt op relatief jonge leeftijd voor: tussen de veertig en zestig jaar.
FTD is een erfelijke vorm van dementie. In 20 tot 40% van de gevallen wordt FTD veroorzaakt door een afwijkend gen. Als één van de ouders deze variant heeft, dan is de kans 50% dat het kind deze ziekte ook zal krijgen.
Symptomen van Frontotemporale dementie
Bij FTD wordt vooral het voorste deel van de hersenen aangetast. Het is afhankelijk van het aangetaste hersendeel wat de verschijnselen zijn. FTD uit zich in drie vormen:
- Verandering in persoonlijkheid, gedrag en emoties
- Verandering van emoties
- Karakterverandering
- Het anders beoordelen van situaties
- Gedragsverandering
- Verandering in taalvaardigheid
Deze uitingsvorm wordt ook wel primair progressieve afasie (PPA) genoemd.
- Spraakproblemen
- Verminderde schrijf- en leesvaardigheid
- Moeite met het begrijpen van woorden en zinnen
- Verandering in motoriek
- Vallen
- Trillingen in het lichaam
- Beperking in lopen en bewegen
- Coördinatiestoornissen
- Veranderende motoriek
Zorgmogelijkheden met dementie
Bij alle vijftig verschillende vormen van dementie is zelfstandig wonen in een verder stadium vaak niet meer mogelijk. In Nederland hebben we een ruim aanbod aan dementiezorg. Denk hierbij aan een verzorgingshuis, begeleid wonen, maar ook een particuliere woonvorm zoals Martha Flora aanbiedt, valt onder de mogelijkheden. Een casemanager kan helpen in de zoektocht naar de juiste dementiezorg.